ژئوپارک چیست؟
ژئوپارک های ایران هرچند که در دنیا هنوز شهرتی جهانی نیافته‌اند اما باید قبول کرد که جزیی از زیباترین مناطق دیدنی کره زمین هستند. پیش از اینکه به این مقوله بپردازیم، باید بدانیم که ژئوپارک چیست؟ معروف‌ترین ژئوپارک‌های جهان کدامند؟ تعداد ژئوپارک‌های موجود در ایران چندتا است؟ این‌ها سوالاتی هست که پاسخ آن‌ها را در ادامه این مقاله خواهید خواند.
تعریف سازمان جهانی یونسکو از ژئوپارک: پهنه‌ای از گستره زمین که مرز آن کاملا مشخص می‌باشد و چند پدیده زمین‌شناختی کمیاب و برجسته را در خود جای داده است. ممکن است در کنار این پدیده‌ها، جاذبه‌های طبیعی، تاریخی و فرهنگی ارزشمند نیز وجود داشته باشد.
معنای ژئوپارک در زبان فارسی تحت عنوان پردیس زمین‌شناسی است. ژئوپارک‌ها یا همان پردیس‌های زمین‌شناسی، از برنامه‌های مدیریتی محافظتی برخوردارند. گسترش و بهره‌برداری از آن‌ها بسیار خاص می‌باشد. با این برنامه‌ها، می‌توان سطح اقتصادی جامعه محلی و جلب همکاری‌های مردمی ناحیه زیستی ژئوسایت‌ها را افزایش داد.
در تعریف عمومی‌تری از پردیس زمین‌شناسی می‌توان گفت: محدوده‌ای است که دارای طبیعت و محیط زیست غنی و ویژگی‌های فرهنگی جذاب می‌باشد. این آثار زمین‌شناختی بر خلاف مدل‌های مناطق حفاظت شده طبیعی، پذیرای علاقمندان و طبیعت‌دوستان است.
این مناطق به گونه‌ای طراحی و مدیریت می‌شوند که نه تنها حضور بازدیدکنندگان را محدود نمی‌کنند. بلکه کارکرد آن‌ها برای جذب و حضور مردم است. در پردیس‌های زمین‌شناسی گردشگران برای بازدید از ویژگی‌های منحصر به فرد در این ناحیه حضور می‌یابند. در واقع این سایت‌های طبیعی و فرهنگی، برای گسترش اکوتوریسم منطقه طراحی می‌شوند. حضور آن‌ها، بر رونق اقتصادی پایدار جوامع محلی موثر است. از شروط مهم موفقیت یک پردیس زمین‌شناسی، داشتن برنامه‌ای راهبردی برای توسعه پایدار است. حفاظت، بهره‌برداری صحیح و توانمندسازی جوامع محلی نیز مهم بوده و اهمیت دارد.
از اهداف ثبت و مدیریت پردیس‌های زمین‌شناسی می‌توان به توسعه اقتصادی جوامع محلی برپایه اکوتوریسم و تبیین ارزش و اصالت زمین اشاره کرد. جلب مشارکت همگانی در حفاظت و نگهداری میراث زمین‌شناختی و بالابردن دانش آگاهی مردم در علوم زمین از دیگر اهداف این مقوله است.
شاید برایتان این سوال پیش آمده است که اکوتوریسم چیست و به چه کسی اکوتوریست می‌گویند؟ اکوتوریسم، شاخه‌ای از صنعت گردشگری است که بر پایه حفاظت و حراست از منابع طبیعی و زیست‌بوم ساکنان محلی شکل گرفت.
اکوتوریست به کسی گفته می‌شود که طبیعت‌گردی و مسایل محیطی و اجتماعی بومیان را در نظر دارد. این گونه مسافران بر اصول اکوتوریسم پایبندند. قراعد فرهنگ بومیان مناطق مختلف جهان را پاس می‌دارند و با احترام به آن‌ها، رفتار می‌کنند. اکوتوریست همواره تلاش می‌کند تا فرهنگ بومی را حفظ و شگفتی های آن را به سایر نقاط جهان معرفی نماید.
بسیاری از گردشگران حرفه‌ای در جهان طبیعت گردی و اکوتوریسم را در سبد گردشگری خود قرار می‌دهند. آن‌ها برای کشف شگفتی‌های زیستی، زمین‌شناختی و بومی‌شناختی به نواحی مختلف دنیا سفر می‌کنند. طبیعت‌گردی را می‌توان یکی از مهیج‌ترین نوع سفرها دانست.
معروف ترین ژئوپارک های جهان
ژئوپارک کائو بانگ، ویتنام
این پارک زیبا واقع در شمال شرقی ویتنام و در ناحیه‌ای کوهستانی است. کانو بانگ به انگلیسی : Cao Bang نگارش می‌شود. این پردیس زمین‌شناسی، بر روی گسل‌های فعال قرار دارد و به دو ناحیه تقسیم می‌شود.
ناحیه شرقی از سنگ‌های آهکی پالئوزوییک ساخته شده و بخش غربی دارای سنگ‌های رسوبی است. بازالت بالشی، توده‌های اولترا مافیک و گرانیت‌های غنی از مواد معدنی نیز در بخش غربی به چشم می‌خورد.
ژئوپارک شبه جزیره ایزو، ژاپن
کشور ژاپن دارای 9 ژئوسایت ثبت شده در یونسکو است که معروف‌ترین آن، شبه جزیره ایزو است. این جزیره تنها منطقه در جهان است که دو آتشفشان فعال بایکدیگر برخورد دارند. این ژئو سایت در بخش جنوب شرقی جزیره اصلی ژاپن، قرار دارد. علی رغم وجود فوران گدازه‌های آتشفشانی، زلزله و سونامی‌های پی در پی، حدود 30 هزار نفر در اینجا زندگی می‌کنند.
ژئوپارک ریو کوکو، نیکاراگوئه
چشم انداز زیبای پردیس زمین‌شناسی نیکاراگوئه تلفیقی است. نمایی از جنگل‌‌های ابری، دره، تپه و زمین‌های باتلاقی را شامل می‌شود. وجود درختان کهنسال 500 ساله و غار نگاره‌های باستانی از دیگر جاذبه‌های این ناحیه است.
پردیس زمین‌شناسی ریو کوکو از زیباترین مناطق موجود در جهان است. این پردیس، مجموعه‌ای از 13 ژئوسایت را در خود جای داده است.
ژئوپارک مودانگسان، کره جنوبی
پردیس زمین‌شناسی مودانگسان در کره جنوبی و منطقه کوهستانی مودانگ قرار دارد. با حضور در این ژئوسایت گویی برفراز شهر گوانجو ایستاده‌اید. این ناحیه سال‌ها است به عنوان مکان روحانی، عابدان و زاهدان را به خود جذب می‌کند.
معابد باستانی نیز در این منطقه وجود دارد و علاوه بر ویژگی‌های مذهبی و فرهنگی، بخش عمده پارک از جنگل پوشیده شده و زیبایی خاصی را به منطقه داده است. این منطقه 87 میلیون سال پیش بر اثر فعالیت‌های آتشفشانی شکل گرفت.
ژئوپارک فمن آردن، بلژیک
پردیس زمین‌شناسی فمن آردن در ناحیه والونیای بلژیک قرار دارد. این پردیس، با داشتن غارهای بزرگی به وسعت 911 کیلومتر مربع از دیدنی‌ترین ژئوسایت‌های جهان محسوب می‌شود. غارهایی که داخل هر یک از آن‌ها، شبکه بزرگ آبی واقع و چشم‌‌اندازهای بی‌نظیری را به وجود آورده است.
گردشگران ماه‌های ژوئن تا سپتامبر را بهترین زمان‌های بازدید از این منطقه می‌دانند. آن‌ها قایق اجاره می‌کنند و تا اعماق غار پیش می‌روند. بسیاری از نوشیدنی‌های بلژیک با استفاده از ذخایر آبی این غارها تهیه می‌شود.
ژئوپارک های ایران
به‌طورکلی اکثر مناطق تحت حفاظت چهارگانه کشور قابلیت تبدیل شدن به پردیس زمین‌شناسی ملی را دارند. در سال 1390 تعداد ۵۰ منطقه ایران توسط صدری نکویی برای تبدیل شدن به چنین پارک‌هایی شناسایی و معرفی شد. علیرضا امری‌کاظمی نیز در اطلس توانمندی‌های ژئوپارک و ژئوتوریسم ایران، نام 22 منطقه را آورد. او مناطق پیشنهادی را برای معرفی و ثبت تحت عنوان پردیس زمین‌شناسی، به تفصیل معرفی کرد.
به طور کلی می‌توان این مناطق را یکی از بهترین هدف‌های سفر برای طبیعت گردان دانست. زیرا آن‌هایی که به ژئوتوریسم و گردشگری در طبیعت بکر معتقد هستند چنین مقاصدی را بسیار دوست دارند. معرفی این نواحی کشور می‌تواند مقاصد بسیاری را برای شما که عاشق طبیعت هستید روشن کند.
ژئوپارک قشم
معروف ترین پردیس زمین‌شناسی ایران، ژئوپارک جهانی قشم است. همان‌طور که پیش‌تر نیز اشاره شد، تنها پردیس زمین‌شناسی ایران و خاورمیانه که نامش در یونسکو ثبت شده است، ژئوپارک قشم می‌باشد. این پردیس زمین‌شناسی زیبای چندصد میلیون ساله، بخشی از رشته کوه‌های زاگرس را دربرمی‌گیرد. این ناحیه 31 ژئوسایت را در برمی‌گیرد.
دره ستاره افتاده یا همان دره ستاره‌ها - کورکورا کوه - بام جزیره دلفینی قشم - دره تندیس‌ها - دره شور - تنگه چاه‌کوه - نمکدان که غار نمکی را در برمی‌گیرد - کریان - موزهٔ ژئوپارک - پهنه‌های گلی - ساحل کرق - دره قاضی - تنگه اولی - بصیرا - چاکویر - جزایر ناز - ژئو لینک - باسعیدو - خلیج دیرستان - جنگل حرا - ساحل تخم‌گذاری لاک‌پشت‌ها - صخره خرچنگ‌ها - روستای لافت - غار خربس - تالاب پرندگان دو کوهک .
ژئوپارک ارس
پردیس زمین‌شناسی ملی جلفا-ارسباران که در شمال استان آذربایجان شرقی قرار دارد، بانام ارس شناخته می‌شود. این ناحیه، دومین محدوده از ایران است که برای ثبت یونسکو، به این نهاد جهانی معرفی شده است.
در نخستین پرونده ژئوپارک اَرَس، تعداد 5ژئوسایت در این ناحیه به یونسکو معرفی شد. اما به دلیل ناقص بودن پرونده، بررسی و برگشت داده شد و در مرحله دوم برای تلاشی دوباره، این تعداد به 20 ژئوسایت رسید.
کلیسای سنت استپانوس - کلیسای چوپان - اشکال ریپل مارک(اشکال موجی شکل) - چشمه گئچی قالاسی - راک فال - آسیاب خرابه - ژئوسایت علی باشی (پرمیس-تریاس) - موزه سفال - اکوموزه گلفرج -
ژئوپارک طبس
پردیس زمین‌شناسی ملی طبس، سومین ژئوپارک معروف ایران که در راه ثبت جهانی یونسکو قرار دارد. این منطقه زمین‌شناختی و ساختار زیستی بشر مملو از شگفتی‌ها است.
برای ثبت جهانی پردیس طبس، تعداد45 ژئوسایت مختلف شناسایی و به یونسکو معرفی شده است. این سات‌ها، 10 ژئوسایت فرهنگی تاریخی، 10 ژئوسایت زمین باستان‌شناسی، 23 ژئوسایت زمین‌شناسی و دو سایت طبیعی را شامل می‌شود.
ژئوسایت رویشگاه جنگلی سِنو - ژئوسایت پناهگاه حیات وحش نایبندان - کال جنی - ریگ شتران - پشته سیاه و دهانه آتشفشانی - کال سردر - چین جعبه‌ای کلمرد - کروزیانا - تاقدیس جعفران - کویر پروده - دولین پیرحاجات - کوه‌های درنجان - دگرشیبی دارین - تلماسه‌های گیاهی جوخواه - بدلندهای سرند - گسل نایبند - پیچان رود - آبگرم مرتضی‌علی - پیکوه - کال تفتو - پلیگون‌های نمکی دشت کویر - مرز "پرمین-تریاس" - مزارع برنج خانیک - کوه نایبند - گبرهای کال سردر و کال جنی - طاق بستان شاه عباسی - بافت‌های تاریخی اصفهک، نایبند و کریت
بدون دیدگاه